ABC miejscowości cz. lewobrzeżna

Na lewobrzeżnej części Ziemi Brzeskiej leżą: 2 miasta (Lewin, Brzeg), 34 wsie sołeckie, 1 dawny folwark (Chorzelin), 1 osiedle (Lotnisko) i 4 ruiny folwarków (Zawadno, Czerwony Dwór, Zielony Dwór, Huldahof) i 1 ruina osady (Łukowiczki).

Zakładanie osad po tej stronie Odry zostało zakończone w XIV w. W późniejszym okresie nie powstała żadna nowa wioska, a podniesienie Michałowa do rangi miasta było okresowe. Młodsze mogą być jedynie stojące z dala od wsi folwarki (w tym Leśniczówka), osada Zwanowice Jaz i oczywiście XX-wieczne Lotnisko.

Układ przestrznny

Niemal wszystkie wioski tej części powiatu mają zwarty charakter, są to najczęściej owalnice, rzadko ulicówki. Wioski tego typu zabudowane są wzdłuż jednej (w przeszłości lub obecnie głównej) drogi stanowiącej oś i na mapie tworzą niemal regularny prostokąt. Owalnica, charakteryzuje się tym, że droga w centrum wsi rozszerzała się w spory owalny plac. Na tym placu koncentrowało się wiejskie życie, czasem był tam staw. Przy tym owalu stawiano najczęściej kościół (np. Brzezina, Kruszyna, Pępice), a czasem kościół zajmował centralne miejsce owalu (np. Pogorzela, Zielęcice, Buszyce). Do dziś można zauważyć, że droga we wsi się rozwidla, by za 100-200 m znów połączyć (np. w Obórkach, Buszycach). Niektóre place zostały dziś zabudowane (Olszanka, Janów), ale układ zabudowy dokładnie wskazuje były plac. Ulicówka takiego placu nie posiada, jest zabudowana równo wzdłuż ulicy. Te dwa typy zabudowy wiążą się z planowym (a nie spontanicznym) procesem osadnictwa, i jest zazwyczaj wynikiem lokacji XIII-wiecznej.

Wyjątkowe pod tym względem są tylko Ptakowice (ulicówka położona opodal folwarku), Kantorowice (rozłożone wzdłuż starorzecza), Pawłów (wielodrożnica) i miasteczko Michałów - te wsie mają nieregularnie rozłożoną zabudowę, zdradzającą ich stary rodowód sprzed XIII wieku. Czeska Wieś jest natomiast zabudowana wzdłuż 2 równoległych ulic, z dużym placem na kościół w centrum.

Wioski są niemal doskonale rozrzucone w terenie, w ten sposób, że do sąsiednich jest od 2 do 4 km i rzadko zdarza się wyjątek. Miejscowości te są połączone gęstą siecią dróg asfaltowych, natomiast połączenia drogami polnymi są ciężko przejezdne i raczej używane jedynie do celów rolniczych. Średnia gęstość zaludnienia tych terenów wynosi 204 osób/km² (Polska 122), a uwzględniając tylko tereny wiejskie zaludnienie wynosi około 50 mieszkańców/km² (w Polsce średnio 46).
Największe miejscowości to miasta Brzeg i Lewin Brzeski oraz Łosiów, zespół Olszanki z Pogorzelą i Lotnisko.

W tej części powiatu na trzy wioski przypadają 2 kościoły, większość pamięta średniowiecze, a więc jest to charakterystyczny i stały element krajobrazu, wprowadzający urozmaicenie na równinnych terenach rolniczych.

Rozpocznij wędrówkę

---