W latach 1035-1039 w czasie ruchów antyfeudalnych i antykościelnych oraz nieco później w czasie wojen z Czechami mógł być schronieniem a nawet, jak tradycja podaje, siedzibą biskupów wrocławskich. Fakt ten był powodem pierwszych w Polsce poszukiwań archeologicznych prowadzonych przez księcia brzeskiego Ludwika I w 1390 r. Książę spodziewał się znaleźć groby biskupów. W 1103 r. gród był nieskutecznie oblegany przez wojska czeskie a przypuszcza się, że sześć lat później zatrzymał najazd cesarza Henryka V na Polskę.
Świetność Ryczyna kończy się w XIII w., w 1297 r., gdy umiera ostatni kasztelan Drzemlik. Na powolny upadek grodu składają się: powstanie nowej kasztelani w 1234r. w Oławie, budowa nowych miast Oławy i Brzegu
i wreszcie warunki naturalne – koryto Odry nad którą leżał gród przesuwa się około 1 km na południe.
Gród traci na znaczeniu i zostaje opuszczony. W 1464 r. stoi jeszcze kościół, ale prawdopodobnie najazd Kazimierza Jagielończyka (1474) przynosi kres jego istnieniu. Wioska na podgrodziu istnieje jeszcze do XVI w., później już nie spotyka się jej w dokumentach, całość zarasta lasem.
Do dziś wały grodziska zachowały się w
doskonałej formie, dzięki ustronnemu położeniu z dala od osad ludzkich.
Jest to pierścień wałów o średnicy około 150 metrów, a więc jest wielokrotnie
większy niż inne grodziska na tym terenie. Od strony południowej wał jest
przerwany, w tym miejscu znajdowała się brama. Od strony południowej zachowały
się resztki fos wypełnionych wodą. Całość (zarówno wały jak majdan) jest
porośnięta starym drzewostanem.
Trwające od 2004 roku ponowne badania archeologiczne z wielkim trudem odkrywają ślady życia w tym stosunkowo rozległym grodzie. A wszystkie poważniejsze znaleziska są coraz bardziej zagadkowe i zamiast potwierdzać istnienie siedziby biskupów - wskazują na wiele pogańskich cech tego miejsca. Do większych znalezisk należą dębowe bale, wydobyte z dna wykopów, które można datować na jesień 983 roku. Badania na centarzysku znajdują pochówki z okresu 300 lat: zarówno chcrześcijańskie jak i pogańskie. Ostatnia wartwa to szczątki poległych w boju z XV wieku, być może po najeździe Kazimierza Jagielończyka.
W sąsiedztwie grodu, znajduje się tajemniczy stożek - dawniej określany jako gród stożkowy (Ryczyn II), obecne badania poddają w wątpliwość jego przeznaczenie. Mógłby to być kurhan lub inne miejsce kultu.
Około 50 m za nim znajdowało się cmentarzysko. Oba grodziska znajdują się
kilkadziesiąt metrów od drewnianych ławeczek. Osada na podgrodziu
znajdowała się w okolicach dzisiejszych ławeczek.
Obecne odkrywki pozwoliły także na odsłonięcie w okolicach cmentarza śladów kościoła, na który natknęli się budowniczowie drogi oddziałowej w 1891 r. Poza śladami przewróconej ceglanej ściany - nie odkryto jednak ciekawszych znalezisk. Ryczyn nadal czeka na odkrycie i wyjaśnienie wielu zagadek.
Teren obydwu grodzisk jest objety ochroną rezerwatową. Wiosną spotkać tu można całe łany kwitnących przebiśniegów, kaczeńców oraz czosnek niedźwiedzi.
Do zespołu grodów
ryczyńskich zalicza się także grodziska w Lednicy, w Błotach i po drugiej
stronie Odry w Lipkach.
Od roku 1995 w pierwszą sobotę kwietnia na podgrodziu odbywają się Primaaprilisowe Spotkania Turystów Dolnego Śląska organizowane przez oddziały PTTK z Brzegu, Oławy i Jelcza.
Inicjatorem tej imprezy jest Jan Janota.