Smortawa

Niewielka rzeczka mająca źródła w okolicach Świerczowa, na terenie Ziemi Brzeskiej płynie niemal cały odcinek wśród lasów: koło Książkowic, przez Barucice, koło Dobrzynia, przysiółka Leśna Woda. Na tym odcinku rzeczka jest stosunkowo wąska, ma od 2 do kilku metrów szerokości.
Między Barucicami a Dobrzyniem rzeczka płynie lasem i jest łatwo dostępna tylko z drewnianego mostu. Między Dobrzyniem a Leśną Wodą wzdłuż rzeczki prowadzi przepiękna asfaltowa droga. Jest to jeden z najpiękniejszych zakątków Ziemi Brzeskiej, który można poznać nie wysiadając z samochodu. Przy tej alei rosną dwa okazałe dęby - pomniki przyrody. Koło Leśnej Wody wykorzystuje starorzecze Odry (płynąć prawą krawędzią Pradoliny). Za przysiółkiem tworzy szeroki i długi aż do Bystrzycy zalew. Jego brzegi są wykorzystywane masowo przez wędkarzy i letników na pikniki. W Bystrzycy nad rzeką znajdują się małe ośrodki wypoczynkowe z domkami kempingowymi.
Za Janikowem, już na terenie powiatu oławskiego, rzeka dzieli się na dwie odnogi. Lewa zmierza najkrótszą drogą do Odry. Prawa, zwana Młynówką Jelczańską (albo Młynówką Jelecką), płynie przez Jelcz.

Rzeka jest wykorzystywana do spływów kajakowych, najczęściej na odcinku poniżej Leśnej Wody, ale zdarzały się także udane próby rozpoczęcia spływu w Barucicach.