Już w średniowieczu ulica prowadziła do dwóch przedmieść: na Rybaki – położone nad Odrą i zamieszkałe głównie przez ludność zajmującą się rybołóstwem na Odrze. Drugie to Nowe Domy, największe z wszystkich przedmieście położone przy dzisiejszej ulicy Ofiar Katynia. Ale obecnego charakteru ulica nabrała dopiero w XIX wieku.
Pierwsze zabudowania po lewej stronie to warsztaty Zespołu Szkół Zawodowych, po prawej stronie opuszczony budynek biurowy. Dalej nie ma zabudowy, ulica przekracza dawną fosę. Z prawej strony stary, piękny płot, kuty ze stalowych wyginanych prętów, chronił dostępu na ogródki działkowe, które założone zostały na zboczach i dnie fosy. Jeszcze w latach 70. przychodziły tu dzieci z pobliskiej szkoły podstawowej, by w ramach lekcji przyrody, pielić szkolne grządki. Dziś ogródki zniszczyła dzika zieleń oraz zabudowa domków jednorodzinnych, która wdarła się tutaj wbrew wszelkim racjom konserwatorskim i swymi nowobogackimi formami gwałtem burzy zabytkowy układ twierdzy.
Inaczej wygląda fosa po lewej stronie ulicy. Tu dno zostało wyrównane i zamienione na szereg boisk sportowych. Ze stromych zboczy dzieci zimą zjeżdżają na sankach. Gdy spojrzymy na koniec, na dnie widać poprzeczny wał, pozostałość przegrody i śluz, które regulowały poziom wody. Za nimi była już Odra. Boiska należą do ciągnącego się nad fosą Zespołu Szkół Budowlanych. Część budynków ma zabytkowy już charakter, pochodzi z końca XIX w., część wzniesiono w l. 80 i 90 XX w. Najładniejszy budynek stoi od strony Kamiennej, data na fasadzie zdradza rok budowy: 1884.
Najładniejszym budynkiem na Kamiennej jest żłobek. Przed II wojną mieścił mały ewangelicki szpitalik Diakonissenstifts. Budynek, swą neogotycką fasadą przypomina bajkowy zameczek, pochodzi z około 1900 r.
Tuż za żłobkiem znajduje się inny budynek publiczny – szkoła podstawowa. Wzniesiona jeszcze w XIX wieku (1867 r.) jako ewangelicka szkołą dla dziewcząt (Mädchenvolksschulen) olbrzymia, dwuskrzydłowa budowla, o klasycystycznych cechach, zajęła narożnik między ulicą Kamienną a Powstańców Śląskich i do dziś dominuje nad całą dzielnicą.
Przy ulicy Kamiennej można spotkać najróżniejsze style architektury. Naprzeciwko szkoły, w miejsce zburzonych starych poniemieckich budynków powstał długi blok mieszkalny – typowy przykład 4-piętrowego bloku z lat 70, wzniesiony z wielkiej płyty i prefabry-katów, wyzuty z wszelkich ozdób i w każdym calu oszczędny. Takich bloków powstało w Brzegu kilkadziesiąt w latach 70.
Inny przykład funkcjonalizmu zobaczymy na rogu z ulicą Jerzego (naprzeciw żłobka). Budynek z balkonami – to chyba najstarszy przykład tego stylu, gdzie wszystko jest podporządkowane funkcji i ani jeden element fasady nie służy ku ozdobie.
Mimo powojennych zmian ulica zachowała do dziś swój XIX-wieczny charakter, bo prawie nie zmieniły się funkcje zabudowy. Gdyby nie wybicie wjazdu na podwórko, to zachowana byłaby na całej długości północna linia nie tylko zabudowy ale i ogrodzeń.
Fotografia:
Szkoła Podstawowa nr 3 im. Jana Kochanowskiego, najokazalsza budowla wschodniej części miasta u zbiegu ulicy Kamiennej i Powstańców Śląkich. Marcin Helwig