ABC miejscowości Ziemi Grodkowskiej

Związki Grodkowa z Ziemią Brzeską nie są tak cisłe jak innych gmin. W historii Grodków należał do księstwa brzeskiego krótko, bo do 1344 r., później jego dzieje związane były z biskupim księstwem nyskim. W ubiegłym wieku Grodków był siedzibą odrębnego powiatu (obejmującego Grodków i Otmuchów). Dopiero ostatnia reforma administracyjna w 1999 roku przyłączyła miasto i gminę do powiatu brzeskiego.
Dlatego ilekroć w przewodniku mowa o Ziemi Brzeskiej, to nie należy tego utożsamiać z regionem grodkowskim, który miał odrębną historię.

Najstarszą granicę okręgu grodkowskiego wyznaczały kamienne słupy na granicy św. Jana. Obowiązywała ona do 1344 roku. Jest teren pokrywający się orientacyjnie z dzisiejszą gminą, ale na południu roszerzony o Stary Grodków, Chróścinę i Pniewie, ale bez Jaszowa. W 1344 r. okręg grodkowski zostaje odłączony od księstwa brzeskiego i przyłączony do biskupiego księstwa ze stolicą w Nysie, nazywane ono było także księstwem grodkowskim.
Po sekularyzacji księstwa w 1810 r, powstają odrębne powiaty nyski i rozległy powiat grodkowski, którego granice sięgają na południu za Jaszów, Skoroszyce, Markowice i Sidzinę (czyli tereny dzisiejszej gminy Skoroszyce), ponadto w skład powiatu wchodzi cały obszar od Szklar po Nysę Kłodzką z Otmuchowem włącznie.
Po II wojnie powiat zasadniczo nie zmienia granic. Wyjątkami są: Gnojna z Gucinem, Zielonkowicami i Jeszkotlami, które w 1945 przyłączono z powiatu strzelińskiego; oraz Bąków i Młodoszowice, które do 1954 r. należały do powiatu brzeskiego.
W 1975 r. powiaty w Polsce zostają zlikwidowane, a powiat podzielony na gminy Grodków + Jędrzejów (poźniej scalone), Skoroszyce, Kamiennik, Otmuchów. Po kolejnej reformie w 1999 r. z dawnego powiatu tylko Grodków wszedł w skład nowego powiatu brzeskiego, pozostałe gminy weszły do powiatu nyskiego.

Niniejszy przewodnik ogranicza się do opisu obszaru gminy oraz trzech wsi, które leżały w okręgu grodkowskim od zawsze (czyli w granicach św. Jana). Jednak samo historyczne pojęcie Ziemi Grodkowskiej jest szersze, jeśli nawet obecnie nie obejmuje Otmuchowa, to na pewno do niego zalicza się tereny gminy Skoroszyce i bardzo często okolice Kamiennika.

Tereny wokół Grodkowa i na północ od miasta leżą na rozległej, płaskiej jak stół Równinie Grodkowskiej (patrz: położenie geograficzne). Sieć miejscowości jest gęsta, tereny prawie całkowicie pozbawione lasów, dobre gleby – analogiczne do lewobrzeżnej części Ziemi Brzeskiej. Dodatkowo bogactwu ziemi sprzyjała wielowiekowa administracja kościelna, która w przeciwieństwie do książęcej była stabilna. To wszystko sprzyjało intensywnemu osadnictwu od średniowiecza, stąd też do dziś zachowane solidne budowle kościelne.

WWchodnia część gminy Grodków jest położona w Dolinie Nysy Kłodzkiej. Znaleźć tu można zwarte lasy, najczęściej łęgowe, więcej zieleni i wody. Zabudowa podobna jak na Równinie.

Tereny na zachód i południowy zachód od Grodkowa przechodzą z Równiny w Przedgórze Sudeckie (konkretnie w Wysoczyznę Nyską; pas tych wzniesień nazywany jest też Wzgórzami Wawrzyszowsko-Szklarskimi). Nie są to jeszcze tak pofałdowane obszary jak w okolicach Strzelina czy Ziębic, ale krajobraz wyraźnie się zmienia. Jest więcej lasów, chociaż w małych kawałkach. Wsie są rzadziej zabudowane, w kształcie zbliżone do łańcuchówek (najlepszy przykład to Gałążczyce), uboższe gleby wyraźnie wpływały na zamożność wsi. Liczne pagórki pięknie urozmaicają krajobraz, a zjazdy i podjazdy ucieszą rowerzystów lubiących duże prędkości. Przejeżdżając przez miejscowości zauważymy coraz więcej budowli kamiennych, które wypierają ceglane, a łupek wypiera dachówkę ceramiczną. To znak, że zbliżamy się do Podgórza Sudeckiego.