Psary

Wieś w powiecie oławskim, ale niespełna 10 km od Brzegu. Najwygodniejszy dojazd, jedyny asfaltem, przez Gać.
* We wsi zachowany zespół dworski z XIX w. *Kościół pw. NMP z 1695-1713 r. ** Za wsią dawny park leśny z licznymi jeziorkami, alejami dębowymi. Niegdyś za stawem „Fasanen-Teich” znajdowała się leśniczówka, do której prowadził most Jana. Obecnie park zdewastowany, wszelkie urządzenia wodne zniszczone, woda spuszczona, przypomina dziś dziki las.
Na skraju parku zachowana ciekawa kamienno-ceglana wieża, najprawdopodobniej jest to XIX-wieczna budowla romantyczna, systematycznie niszczona przez miejscowych wandali. *** W parku stoi granitowy krzyż pokutny wysokości 2,14 m, rozpiętości ramion 1,12 m, z wyrytym narzędziem zbrodni – sztyletem (a może to grot włóczni?); opis dojazdu do krzyża przy trasie nr 8.

Jak podaje Andrzej Scheer* jest to trzeci pod względem wysokości krzyż w Polsce i jeden z najstarszych udokumentowanych w Europie. „Około 1360 r. niejaki Bavarus von Stinavia, pan na włościach w Ścinawie, Ścinawie Oł., Psarach, Gaci itd. ze starego czeskiego rodu Bavorów ze Strakonic koło Czeskich Budziejowic, został zamordowany w sprzeczce przez niejakiego Gebharda von Kittlitz. W 1360 roku przed Radą miasta Brzegu miał miejsce akt pojednania pomiędzy obiema zainteresowanymi stronami. W akcie tym tym postnowiono, iż prócz wystawienia krzyża pokutnego należy wysłać do Rzymu jakiegoś czcigodnego kapłana, który na dowód tam dotarcia złoży Annie, żonie zamordowanego, papieskie poświadczenie. Należy też zamówić u brzeskich minorytów i dominikanów 1000 mszy św. (Psary należały wówczas do okręgu brzeskiego) oraz odbyć pielgrzymkę do Aachen i opłacić główszczyznę czyli okup za głowę ofiary.
   Zarówno sam wygląd olbrzymiego krzyża, jak i dośc nieoczekiwane miejsce, w jakim się go – zwykle po długich poszukiwaniach – znajduje, sprawiają, iż pozostaje on na długo w pamięci. Sprzyja temu odludna i romantyczna sceneria dziś mocno już zaniedbanego, czy wręcz zdziczałego parku przydworskiego, przypominającego już raczej zwykły las.”

Ponadto:
  • O krzyżu pokutnym traktuje także artykuł „Krzyże pokutne - świadectwa zbrodni” w dziale Historia.
  • Większośc informacji dotyczących krzyży pokutnych i Nepomuków pochodzi z materiałów Andrzeja Scheera - prezesa "Bractwa Krzyżowców" - Klubu Badaczy i Miłośników Krzyzy Pokutnych i Rzeźb Przydrożnych zs. w Świdnicy.