Miasto, siedziba Urzędu Miasta i Gminy. Nazwa Lewin wywodzi się albo od lwa w herbie, albo od położenia na lewym brzegu rzeki Nysy. Wzm. 1257 r. razem z przyległą wsią Wróblin. Nadanie praw miejskich prawdopodobnie w poł. XIII w. Powtórna lokacja w 1333r.
Obecnie niewielki ośrodek przemysłowy (cukrownia, betoniarnia, szwalnia, kopalnia żwirów oraz hurtownia farmaceutyczna), choć pełni głównie funkcje mieszkaniowe i usługowe.
*** Kościół pw. Św. Piotra i Pawła, od 1534 ewangelicki do dziś, obecnie nieużywany. Wzm. 1312 r. zbudowany w XIV w. przebudowany w l. 1593, 1660. Obecnie gotycko-renesansowy. Warto zwrócić uwagę na zegar słoneczny i renesansowy szczyt. Wewnątrz okazały renesanowy ołtarz. *** Ratusz, wzm. ok. 1500 r. Obecny z 1837 r. mały, piętrowy, późnoklasycystyczny. **Stare miasto zachowało częściowo średniowieczny układ urbanistyczny, zwłaszcza w najbliższym sąsiedztwie Rynku.

* Około 50 zabytkowych budynków, szczególnie ciekawa jest zabudowa Rynku i ul. Matejki, która powstała po wielkim pożarze w 1829 r. – jednopiętrowe domy z charakterystycznymi wysokimi dachami. 1441 * Pałac Biesów. Zbudowany w 1722 r. przez Ottona Leopolda von Beess na miejscu wcześniejszego, spalonego w 1666 r. Barokowy, trzyskrzydłowy, spalony w 1955 r., obecnie wciąż remontowany; przed pałacem oficyny z I poł. XIX w.
Na południe od pałacu zabytkowy park (0,50 ha), którym można przespacerować tyłami starówki aż do Nysy Kłodzkiej. ** Kilkadziesiąt metrów od drogi do Kantorowic, na przeciwko bramy cmentarza komunalnego stoi krzyż pokutny, jeden z trzech na terenie Ziemi Brzeskiej. (Jak trafić przedstawiają zdjęcia w galerii.)

Wykuty napis po niemiecku mówi, że: „15 kwietnia 1617 r. został w tym miejscu zakłuty bez powodu George Friedrich Brandtner, młodzieniec mający lat 20 i pół, przez mordercę Georga .......... z Saksonii rodem”. Poniżej daty renowacji: 1880 i 1932. Wykropkowane miejsce, to... nazwisko mordercy, które on sam lub jego rodzina ze wstydu zatarła – jak głosi legenda.

Ponadto:
  • Obszerny, oficjalny serwis gminy Lewin znajduje się w Internecie www.lewin-brzeski.pl
  • Patrz też: Wróblin – część miasta z cukrownią.
  • Patrz też: Chorzelin – dawny PGR w granicach miasta.
  • O krzyżu pokutnym traktuje także artykuł „Wstyd i hańba mordercy” w dziale Historia.
  • Za Nysą Kłodzką znajdują się rozległe kopalnie żwiru. Wyrobisko o pow. co najmniej 52 ha jest zalane wodą. Na jego brzegu w pobliżu drogi do Przeczy, urządzono plażę.