Stare Kolnie

Na najstarszej mapie Śląska z 1592 r. Kolno (w takiej właśnie pisowni) jest oznaczone symbolem ruiny zamczyska lub grodu. Na późniejszych mapach jest zaznaczana już tylko wioska. Dla odróżnienia od powstałych w XVIII Nowych Kolni zaczęto dodawać przymiotnik Stare (Alt).
* W centrum wsi współczesny kościółek pw. św. Antoniego zbudowany w latach 1992-93 o ciekawej architekturze z wolnostojącą dzwonnicą. ** Zamek Kolno. Znajduje się w widłach Stobrawy i jej lewego dopływu. Aby zobaczyć jego usytuowanie, najlepiej zrobić to od strony wsi z ulicy Partyzantów. Aby jednak dotrzeć tam, trzeba przekroczyć Stobrawę i tuż za mostem skręcić z szosy w prawo i dalej ścieżką wzdłuż wału przeciwpowodziowego.

Zamek istniał na pewno w początku XIV w. Stanowił wtedy własność księcia legnicko-brzeskiego. Obok zamku na Stobrawie znajdowała się komora celna. Wiadomo, że w 1317 r. książę Bolesław III przeniósł komorę do Brzegu. W 1348 r. warownia znajdowała się w rękach rycerza Witka ze Smogorzowa. Zamek uległ zniszczeniu w czasie wojen husyckich (1443r.) po czym już nigdy nie został odbudowany.

Ślady po zamku porasta kępa drzew i krzaków. Wały znajdujące się nad brzegami Stobrawy i spore obwałowania Budkowiczanki wskazują, że w ostatnich stuleciach nurt tych rzek został mocno uregulowany. Przed wiekami zapewne zamek musiał znajdować się na niewielkim wyniesieniu, a wody rzek dochodziły pod same mury. Teren wokół był często zalewany i stanowił na pewno jakieś bagniska, bo nawet dziś otaczająca ruiny łąka jest trochę podmokła. Świadczy to o obronnym położeniu strażnicy.
Obecnie z budowli zachowały się jedynie fundamenty zarośnięte krzakami. W czasie prowadzonych tu (1978) prac archeologicznych odsłonięto fragmenty murów donżonu. Tylko w dwóch miejscach widać ślad muru wapiennego z dodatkiem rudy darniowej (materiału licznie występującego na dnach okolicznych rzek). Zabudowa Starych Kolni i sąsiednich miejscowości obfituje w przykłady budownictwa drewnianego. W Starych Kolniach (tuż przy zamczysku) do Stobrawy wpadają wody połączonych kilometr wcześniej (przy drodze do Rybnej) dwóch największych dopływów: Budkowiczanki i Brynicy. Tereny w widłach tych rzek są często zalewane, urozmaicone starorzeczami, w sumie bardzo malownicze. Pełno tu bocianów i ptactwa wodnego. Tereny te znadują się w granicach Stobrawskiego Parku Krajobrazowego. Przy szosie do Popielowa, w pobliżu skrzyżowania do Rybnej, urocze oczko wodne odwiedzane przez wędkarzy a w czasie upałów służy nawet za dzikie kąpielisko. Warto wytężyć wzrok i dostrzec ludową minikapliczkę na drzewie.

Ponadto:
  • Do sołectwa należy przysiółek Lewandówka w pobliżu także dawny młyn Piltzmühl.
  • O historii zamku traktuje artykuł pt. „Rycerze z Katowic” w dziale Historia.