Brzeg – ważniejsze zabytki
W następnych wersjach wybrane zabytki zostaną przedstawione dokładniej.
*** Średniowieczny układ urbanistyczny, pochodzący z połowy XIII w.
***** Zamek Piastów Brzeskich. Pierwszy zamek (dwór) wzmiankowany był w
1235 r. Następnie, około r. 1300, powstał zamek murowany. W l. 1370--79,
książę brzeski Ludwik I buduje zamek gotycki, jego pozostałością są kaplica,
donżon - Wieża Lwów i fragmenty murów. W 1530 r. Fryderyk II rozpoczął
przebudowę zamku w stylu renesansowym. Drugi etap wielkiej przebudowy rozpoczął
się w 1547 r, gdy Jerzy II sprowadził włoskich architektów Parrów, powstaje
wtedy czteroskrzydłowa budowla z krużgankowym dziedzińcem. W 1741 r. zamek
zniszczony bombardowaniem. W l. 1966-90 w znacznej części zrekonstruowany.
Najefektowniejszą częścią jest fasada budynku
bramnego (1550-54) – najwybitniejsze (obok Kaplicy Zygmuntowskiej) dzieło
renesansu w Polsce z galerią 24 popiersi Piastów – władców Polski od Piasta
Kołodzieja, po władców Śląska i księstwa brzesko-legnickiego.
W zamku – Muzeum Piastów Śląskich.
Od strony Odry – renesansowy ogród.
***** Kaplica zamkowa Św. Jadwigi. Pierwotna kaplica zamkowa, za Ludwika
I stała się kolegiatą. Od XVI w. przekształcona w mauzoleum - największą
nekropolię Piastów. Zniszczona 1741 r., częściowo odbudowana w XVIII w.
Z wielkiej budowli pozostał jedynie fragment – gotyckie prezbiterium z
około 1370 r., które przedłużono o 1 przęsło na zachód. Nie zachowały się
transept, wieża, ani inne trudne do odtworzenia fragmenty, których ślady
wyeksponowano w postaci 1-metrowych murków od strony placu Bramy Wrocławskiej.
Obecnie kaplica pełni funkcje kościoła pomocniczego, w kryptach nadal spoczywają
prochy Piastów. Wewnątrz najstarsza rzeźba patronki Śląska i kościoła.
**** Kościół Podwyższenia Św. Krzyża.
Wybudowany (na miejscu zburzonego
kościoła dominikańskiego) przez jezuitów w latach 1735-1746. Fasada jest,
jak na barokową, dosyć skromna (ukończona dopiero w 1856 r.), ale wnętrze
kryje przepych dojrzałego baroku i efektowne iluzjonistyczne polichromie.
* Przed kościołem dwie kamienne barokowe figury z 1722 r. Ustawione w tym miejscu w 1755 roku.
Po lewej św. Tadeusza Juda, po prawej św. Jan Nepomucen. Na cokołołach inskrypcje, pierwszy zawiera tylko imie świętego, drugi dwa obszerne chronostychy z datami 1722 i 1755.
** Barokowy pomnik Św. Trójcy na pl. Zamkowym, jak można odczytać z chronostychu
(zaszyfrowanej w tekście daty) pochodzi z 1731 r. Ufundowany przez J. Melchera z Prudnika.
W dolnej części (niewidocznej na zdjęciu), w grocie klęczy św. Rozalia.
Powyżej znajduje się postać Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej w otoczeniu cztech rzeźb: śś. Jana Nepomucena, Józefa, Rocha i Jana Chrzciciela.
U góry grupa Trójcy Świętej.
**** Ratusz. Powstawał etapami od XIII w., obecnego kształtu nabrał po przebudowie w latach 1570-77. Jego renesansowymi architektami byli Jakub Parr i Bernard Niuron.
Wyróżnia go zachowana jednorodność stylowa. Od zachodu arkadowa loggia.
Wewnątrz barokowa Sala Rajców z unikalnymi polichromowanymi szafami i plafonem
przedstawiającymi alegorie cnót a także Sala Stropowa z modrzewiowym stropem
z 1646r.
*** Gimnazjum Piastowskie, renesansowe, wzniesione za Jerzego II przez
Jakuba Parra. Otwarte w 1569 r. Gimnazjum Ilustre cieszyło się sławą na
całym Śląsku, kształciło młodzież także z Polski i Czech, posiadało przywilej
nadawania stopni doktorskich i wieńczenia poetów. Po zniszczeniach w 1945
roku odbudowane, zachował się oryginalny portal z herbami Jerzego II.
**** Kościół Św. Mikołaja. Potężna, gotycka, trójnawowa, bazylikowa fara,
zbudowana w obecnym kształcie w l. 1370-1417. Wieże nadbudowane w 1859
r. Zniszczony w 1945 r., odbudowany po wojnie. Wewnątrz zachowały się jedynie
epitafia, w nawie głównej tryptyk z 1500 r. pochodzący z Bąkowa.
W zakrystii średniowieczne polichromie z poł. XV w., jednak najefektowniejsza
część przeniesiona do muzeum. Zupełnie współczesne (ostatnie z 1997 r.)
imponujące witraże, największy w prezbiterium przedstawia patrona kościoła
i rybaków – pierwotnych mieszkańców Brzegu.
*** Ruina dawnego kościoła franciszkanów. Najstarsza, istniejąca budowla
w mieście. Kościół wzmiankowany w 1285 r. wraz z klasztorem (ślady gotyckiego
klasztoru można odnaleźć w sąsiednich budynkach). Rozbudowany w latach
1338-1494. W 1582 r został zamieniony na książęcy arsenał, do lat 80. XX
w. pełnił funkcje magazynowe. Mimo licznych przekształceń zachował z zewnątrz
gotycki charakter, imponująco wyglądało wydłużone prezbiterium, efektowne
renesansowe sklepienia sieciowe. W 1997 roku zawaliła się wieża wraz z
częścią murów.
*** Brama Odrzańska. Jedyna pozostałość murów miejskich. Późnorenesansowa, z 1595-96 roku, projektowana przez Bernarda Niurona (twórcy bastionowego systemu obronnego).
** Budynek poczty przy ulicy Piastowskiej. Zbudowany w latach 1887/1889 w stylu neomanieryzmu. Uwagę zwracają trzy okazałe szczyty, portale wejściowe i bogata kamieniarka.
** Dworzec kolejowy z lat 1868-70 wraz z towarzyszącym mu budynkiem poczty. Przy wejściu wmurowana tablica upamiętniająca 150-rocznicę otwarcia pierwszej lini kolejowej w 1842 roku.
** Czerwone Koszary – dawny zespół koszarowy o pow. 8 ha z końca XIX w.,
wykorzystywany kolejno przez wojska pruskie, niemieckie i radzieckie. Po opuszczeniu przez wojska radzieckie przekształcone na cele mieszkalne, usługowe.
* Stare Koszary. Budynek dawnych koszar powstałych w okresie panowania
króla pruskiego Fryderyka II (II poł. XVIII w.)
Wybrane kamieniczki:
* Rynek 19 – rekonstrukcja renesansowej fasady z 1621r.
** Chopina 1 – renesansowa z 1597.
** Jabłkowa 5 – barokowa kamienica Kreyera z 1715 r.
** Jabłkowa 7 – kamienica z 1797 r. w stylu empire.
oraz cały szereg kamienic i willi z XVIII-XX w.: klasycystyczne, eklektyczne i secesyjne, położone także poza starym
miastem, przede wszystkim przy ulicach Piastowskiej, Armii Krajowej, Jana Pawła II.
**** Zarys bastionowych fortyfikacji utworzonych wokół starego miasta w
XVI w., kilkukrotnie unowocześniane w XVIII w. tworzyły z miasta piątą
twierdzę na Śląsku. W 1807 rozpoczęto ich rozbiórkę i na tym miejscu powstały
planty – przepiękny kompleks parków. Wśród roślinności liczne gatunki egzotyczne
z Azji, Ameryki. Na dnie fosy – stawy z łabędziami.
|
Darmowy hosting zapewnia PRV.PL